Caz (Jazz) Müzik

Konu İstatistikleri

Konu Hakkında Merhaba, tarihinde Müzik Tarihi kategorisinde chimera tarafından oluşturulan Caz (Jazz) Müzik başlıklı konuyu okuyorsunuz. Bu konu şimdiye dek 4,463 kez görüntülenmiş, 3 yorum ve 0 tepki puanı almıştır...
Kategori Adı Müzik Tarihi
Konu Başlığı Caz (Jazz) Müzik
Konbuyu başlatan chimera
Başlangıç tarihi
Cevaplar

Görüntüleme
İlk mesaj tepki puanı
Son Mesaj Yazan chimera

chimera

Sorgucu Üye
Yeni Üye
Katılım
9 Mar 2008
Mesajlar
463
Tepkime puanı
2
Puanları
18
Yaş
56
13006_40058_2007181944.JPG

(Düzenleme:Kajîn Jîr/Alıntı)

Caz müziği 1880' lerde New Orleans'ta gelişmeye başladı ve 1920'lerin başında New York, Los Angles ve Chicago'da yapılan kayıtlarla son şeklini aldı. O zamanlar birçok değişik akım cazın ortaya çıkışında yol gösterici olmuştur. Bunlardan biri melodilerin ve akorların eşliğinde simgesel olarak özgürlüğe kavuşma çabalarıydı. Bu akım bugün doğaçlama olarak tanımladığımız olaya liderlik etmiştir. Bir diğeri ise, siyahi Amerikalıların yarattığı blues ve ragtime gibi müzik türleriydi.

Caz müziğinin neden ve nasıl Amerika'da ortaya çıktığını ve bu kadar farklı türde müziğin nasıl biraraya geldiğini anlayabilmek için, Afrikalıların kölelik Amerika'sındaki yaşamlarına göz atmamız gerekir. Afrikalı köleler Amerika'ya getirildikleri zaman yanlarına müzik aletlerini almalarına izin verilmemişti. Ama onlar müzikal zevklerini ve geleneklerini yanlarına almışlardı. Afrikalıların yüzyıllar önce yaptığı bu hareket, Avrupa müziğinin neden Afrika kökenli Amerikalılar tarafından çalındığında daha farklı duyulduğunu biraz da olsa anlamamıza yardımcı olabilir. Örneğin bazı köleler Avrupa kökenli kilise müziklerini, yöresel müzikleri ve dans müziklerini kendi müzik zevk ve geleneklerine uyacak şekilde değiştirdiler. Onların çocukları da atalarının müzikteki bu davalarının peşinden gittiler. Böylelikle bu müziksel tercih nesilden nesile devam etti.

Caz Neden New Orleans'da Ortaya Çıktı?

Fransızlar 1718 yılında New Orleans' a yerleşmeye başladılar ve 1719 yılında yüz kırk yedi siyah köle buraya getirildi. 1722 yılının başında New Orleans'ta kölelik tamamen yayılmamıştı, hala özgür siyahlar vardı. 1763 yılında Fransızlar Louisiana topraklarını İspanyollara hediye ettiler. Ancak 1769 yılına kadar İspanyolların kuralları bu topraklar üzerinde tam olarak geçerli olmadı. Daha sonrasında gelen İspanyol kurallarına rağmen, Fransızların dilleri ve gelenekleri hep ön plandaydı. 1801'de İspanyollar Louisiana'yı Fransızlara geri verdiler. Ancak İspanyolların koymuş olduğu kurallar, 1803' te Louisiana Amerika Birleşik Devletleri tarafından Fransızların elinden alınana kadar, geçerliliğini sürdürdü.

İspanyolların bu topraklar üzerindeki etkisi bazı sosyolojik örneklerde göze çarpıyor. Örneğin o yıllarda farklı etnik gruplardan insanların birbirleriyle evlenmeleri Louisiana'da çok sık gerçekleşen bir olaydır. Ayrıca İspanyol kuralları çok sayıda kölenin özgür kalmasını sağlamış, bu da özgür siyahların sayılarının artmasına neden olmuştur. 1800' lerin ortalarında siyah ve beyaz ırkın biraraya gelmesi, Avrupa ve Afrika geleneklerinin etkileşimlerine yol açmıştır. İki ırkın birleşmesinden oluşan bu yeni ırk Creole toplum olarak bilinir ve Creole'ler biraz Afrikalı biraz da Fransızdır.

New Orleans caz müziğinin ortaya çıkması için ideal bir yerdi. Mississippi Nehri'nin ağzının yakınında olan New Orleans Amerika için gelişmekte olan bir ticaret yoluydu ve bu nedenle o zamanlar ticaretin merkeziydi. Ticari öneminin yanısıra bir liman şehri olduğu için buraya dünyanın heryerinden insanlar geliyordu ve New Orleans günden güne kozmopolitik bir yerleşim merkezi şeklini alıyordu. Bu kadar renkli bir yerin eğlence hayatı da çok renkliydi. New Orleans'ta birçok bar vardı ve bu barlarda sık sık dans partileri yapılıyordu. New Orleans' taki bu yoğun eğlence hayatının sonucu olarak, bölgedeki müzisyenlere birçok iş imkanı doğuyordu. Bu dönemde canlı müziğe çok büyük bir istek vardı ve yeniliklere olan ihtiyaç devam ediyordu. Bu istek ve ihtiyaaçlar müzisyenlerin yeni stiller yaratmalarına neden oldu. Müzisyenler değişik ve garip yaklaşımları harmanladılar, gözden geçirip yeniden düzenlediler. Bu gelişmeler cazın ortaya çıkışında büyük rol oynadı.

Caz Orkestra/Bandolarının Kökeni

O yıllarda orkestralar açıkhavada yapılan birçok aktivitede (piknik, spor etkinlikleri, politik konuşmalar) çalıyorlardı. Dans etmek 19.yüzyılın en popüler aktivitesiydi. Dans için orkestralar etkinliklerin öncesinde müzik yapmaya başlarlardı. Bandolar bu tür aktiviteler için tercih ediliyorlardı. Bandolarda üflemeli çalgılar (kornet, trombon vb.) haricinde sadece davul ve ziller yer alıyordu. Kapalı salonlarda yapılan aktivitelerde büyük orkestralara ihtiyaç duyulmuyordu. Bu tür yerler için 'string band' denilen topluluklar seçiliyordu. Bu topluluklarda, bandoların aksine üflemeli bir enstrüman yanında gitar keman bas ve piyano bulunuyor ve vurmalı çalgılar yer almıyordu.

Amerikan iç savaşından önce New Orleans'ta bu tarz orkestralar vardı ancak savaşla birlikte bu orkestraların sayıları arttı. New Orleans ve çevresinde otuza yakın orkestra vardı. Bu orkestralar askeri marşların ve yurtseverlikle ilgili şarkıların çalındığı konserler veriyorlardı. Bu dönemde, gerek Brass Band'lerin gerek te String Band'lerin varlığı New Orleans' ın orkestral gelenekleri için uyarıcı bir unsur olmuştur.

Ragtime

1800'lerin sonunda ragtime New Orleans'ta çok popülerdi. Rag kelimesi askeri marşların ve Afro-Amerikan banjo müziğinden alınmış ritimlerin birarada kullanıldığı müzik türü anlamına gelir. Genellikle ragtime ilk olarak 1890'larda görülen, piyano için yazılmış müziklere verilen isimdir. Bu tarzın en önemli sanatçısı Scott Joplin'dir(1868-1917) . Ragtime terimi sadece piyano için yazılan bir müzik olmanın dışında müziğe giriş devrini tanımlamakta da kullanılır. Örneğin, 1890-1920 yılları arasında New Orleans'ta ragtime piyanistlerinin yanısıra ragtime orkestraları, ragtime şarkıcıları ve banjo ile ragtime yapan müzisyenler vardı. Bugün caz müzisyeni olarak adlandırdığımız müzisyenlerin birçoğu, o zamanlar kendilerini ragtime müzisyeni olarak tanıtıyorlardı. Bu yüzden bazı müzikologlar ragtime'ın ilk caz stili olduğunu düşünürler. Tutucu görüşlere göre ise, ragtime bir caz stili değildir. Sadece biraz doğaçlama içerir ve cazın swing duygusundan oldukça uzaktır. Bununla beraber ragtime'ın cazın habercisi olduğunu söylemek kaçınılmazdır...

Etkilerin Birleşimi

1890'lar boyunca güney Louisiana' nın tüm kasabalarında küçüklü büyüklü orkestralar vardı. Bu orkestraların yaptığı müzik birçok etkiyi yansıtıyordu. Yapılan müzik marş müziğini ve ragtime'ı biraraya getiren bir müzikti. John Philip Sousa, o dönem orkestra konserlerinde ragtime parçalarına yer veren en ünlü orkestra şefiydi ve ragtime piyanistleri Sousa' nın marşlarını sık sık ragtime tarzında çalarlardı. Diğer bir etki de New Orleans' a gelen Meksikalı orkestraların müziğiydi. Bu orkestralardaki birçok Meksikalı müzisyen New Orleans ve çevresine yerleşti ve bunlardan bazıları burada müzik öğretmenliği yapmaya başladı. Onların müziği New Orleans'ta çok sevilip kabul gördü ve birçok trompetçinin stilini etkiledi.

Caz direkt olarak orkestra müziğinden etkilenmiştir. 20. yüzyılın başlarında New Orleans'a gönderilen askeri bandolar 1800'lerin ortalarında ortaya çıkan dansın biçimlenmesini sağlamıştır. Bazen marşlar biraz yavaşlatılmış ve dans müziği olarak kullanılmıştır.Daha sonra 'two-step' adı verilen popüler bir dans ortaya çıkmıştır. Ayrıca marşlarda bulunan model, eski zamanlara ait parçaların düzenlenmesinde yol gösterici oldu. Sonunda askeri orkestralarda kullanılan pek çok sayıda enstrüman cazda da kullanılmaya başlandı. Örneğin marş düzenlemelerinde kullanılan flüt ve pikolo caz klarnetçileri tarafından taklit edilmiştir. Tipik marşların davul kısımları bir ya da üç vuruş çalınırken trampet daha keskin sesiyle iki ya da dört vuruş çalınmıştır.

Cazın Dansla İlişkisi

Cazın New Orleans'ta çok popüler olan rag ve blues'dan türediği çok sıradan bir düşüncedir. 1905-1915 yılları arasında ortaya çıkan grupları caz grubu olarak kabul edersek, New Orleans'lı bandoların repertuarlarının çok az bir bölümü rag tarzındaydı ve on iki barlık blues parçaları beklenildiği kadar yaygın değildi. Diğer taraftan caz repertuarları hakkında mevcut olan düşüncelerimiz ilk caz müzisyenlerinin müziğini yansıtmamaktadır.

Bugün yapılan caz müziğinin aksine; cazın ilk dönemlerinde insanlar cazı dans etmek için tercih ediyorlardı, sadece dinlemek için değil. Bu müziğin vuruş formu ve ruhu dansçıların ilgisini çekiyordu. Erken caz dönemi müzisyenleri repertuarlarını dansçılara eşlik edecek şekilde düzenlerlerdi. Danstaki değişiklikler ve dansın genelde kazandığı popülerlik cazın evriminde çok etkili olmuştur.

Yirminci yüzyılın başlarında New Orleans'ta tören orkestraları ve dans orkestraları aynı müzisyenleri ve büyük ölçüde aynı repertuarları paylaşıyorlardı. Öyle ki geçitlerde çalan müzisyenler geçit bittikten hemen sonra dans salonuna giderler ve enstrümanlarını değiştirip burada müzik yapmaya devam ederlerdi. Salon dansçılarına eşlik eden bu gruplar keman, gitar, bas ve bir ya da iki nefesli çalgıdan meydana gelen orkestralardı. Dansçılara eşlik edebilmek için müzisyenler değişik kaynaklardan çıkan müzikleri biraraya getirirlerdi. Çoğu zaman zorlayıcı ritimlerde parçalar çalmaktan kaçınırlardı. Bu yaklaşımlar cazın özünü oluşturmuştur ve bu dönem müzisyenlerinin çalış şekli 'caz ne çaldığın değil, nasıl çaldığındır' düşüncesine önderlik etmiştir. Diğer bir düşünceye göre ise; 'caz, dansçılar için yazılan müzikten ortaya çıkarak büyüyen bir müziktir' şeklindedir. Peki dansçılar için yazılan ve sonra şekil değiştirerek cazın gelişimini sağlayan bu müzik neydi? O dönem müzisyenlerinin yaptığı müzik bugün New Orleans Cazı olarak da bilinen Dixieland tarzıdır ve insanlar her ne kadar Dixieland tarzını beyaz orkestra müziği olarak ayırsalar da, bu tarzın cazın ortaya çıkışındaki etkisi asla gözardı edilemez.
 

chimera

Sorgucu Üye
Yeni Üye
Katılım
9 Mar 2008
Mesajlar
463
Tepkime puanı
2
Puanları
18
Yaş
56
Ynt: Caz (Jazz) Müzik

Doğaçlama

Doğaçlama müziğin önemli bir unsurudur ve sadece şimdiki Avrupa müziğinde az kullanılmaktadır. Doğaçlama biraz Afrika müziği ama daha çok cazdan oluşur. Müzikologlar Afro-Amerikanların doğaçlama geleneklerini Afrika müziğinden aldıklarından çok emin değildirler. İlk önce müzik kültürlerindeki doğaçlamaya, yeni dünyaya katılan kölelerin ne gibi bir etkisi olduğunu düşünmek gerekir.Örneğin Gana'nın tipik davul yapısında baş davulcu işaret vermeden sorumludur. Onun çaldığı bölüm diğer müzisyenlerinkinden daha değişkendir, dolayısıyla bu doğaçlama olarak varsayılabilir. Madinka davul yapısında baş çalgıcının diğerlerine göre daha fazla doğaçlama yapma imkanı vardır fakat bütün grup üyeleri kendi bölümlerinde ufak tefek oynamalar yapabilirler. Bazı Afrika korolarında şarkıcılar koro liderinin kendi bölümlerinde değişik varyasyonlar yapmasına izin verirler. Bu perspektiften bakıldığında görülmesi gereken şudur; her nasılsa bu çalışmalar bugünkü caz içerisinde bulunan doğaçlamaya yakın değildir. Batı Afrika şarkılarında ve Afro-Amerikan Blues şarkılarında, kendi içinde gelişen doğaçlamalar çok çok detaylı melodi satılarının keşfedilmesiyle oluşmuyordu. Bunun yerine müzisyenler yaratıcılıklarını baştan sona kadar devam eden tek bir sesle, zamanla, perdeyle ve müziğin başındaki ve sonundaki tınıyla oynayarak ortaya koyuyorlardı.

Doğaçlama sırasında müzisyenler, melodilerin ritimleriyle oynarlar, vuruşlar biraz daha erken veya geç başlatılır veya vurulan bir nota bir kere yerine birden fazla çalınabilir. Benzeri şekilde bir nota başlatılır sonra yumuşatılır, sonra tekrar inanılmaz garip bir ses artışıyla yükseltilebilir. Bazen bütün cümleler ritmi belirginleştirmek için değişik şekillerde yerleştirilir. Bu 'ritmik yerdeğiştirme' olarak bilinir. Bu teknikler -pop müzikten etkilenmiş olmasına rağmen- hala Afro-Amerikan kökenli ilahilerde kullanılmaktadır.

Amerikada cazın oluşmaya başladığı zamanlarda, Avrupa müzik geleneklerinde doğaçlama adına iyi gelişmeler oldu. Doğaçlamayla müziği süslemek 20. yüzyılın başlarında konserlerde çok kullanılan bir yoldu ve bu uzun süre pop müzik ve folklorik müzikte de kullanıldı. 1800'ler boyunca konser piyanistleri bislerde sık sık doğaçlama yaparlardı. Alman ve Fransız klavye stillerinde doğaçlamaya 'Preluding' denir.

1923 yılının sonlarında müzisyenlerin doğaçlamadaki yaratıcılıkları orkestranın programı tarafından yönlendiriliyordu. Bazı programlar konser sırasında spontane bir şekilde ortaya çıkardı. Bu programların iskeletleri genelde basılmış düzenlemelerden oluşurdu. İlk bakışta bu düzenlemelerde birçok bölümün birbirine uymadığı görülür. Trombonun kontür çizgileri, klarnetin obligatosu ve trompetin melodilerindeki varyasyonlar spontane bir şekilde çalınır. Bunlara eşlik eden diğer melodiler ise yine yaratıcı müzisyenler tarafından doğaçlanır ve çeşitlendirilir.

1920'lerin sonunda doğaçlamaya olan ilgi doğaçlamanın boyutunu arttırmış ve bugün bilinen cazda kullanılan doğaçlamaya yaklaşmasında etkin olmuştur.

Kullanılan Enstrümanlar

İlk caz grupları enstrümanlarını nereden buluyorlardı peki? Avrupalı bandolar; trompet, trombon, klarnet, saksafon ve tubayı içeren orkestra modelini geliştirmişlerdi. 20. yüzyılın başında New Orleans'ta bando enstrümanları kullanan birçok siyah ve beyaz orkestra vardı. Bunlar parodiler, piknikler, danslar ve cenazeler için marşlar çalarlardı. Yeni dünyaya köle sağlayan Afrika bölgesinin trompet, klarnet ve saksafonu anımsatan aletleri yoktu.

Peki ya davullar?

Batı Afrika'nın davulları günümüzde modern caz gruplarında bulunabilir ama ilk zamanlar cazda kullanılan davullar Avrupa sitili bandoların kullandığı davullardı. Davul yerine kullanılan 'Wood black' ve 'Cowbell' adlı perküsyon aletlerine en eski caz kayıtları dahil birçok kayıtta duymak mümkündür. Bu aletlerin atalarının Afrika olduğu düşünülse de, Çinliler ve Türkler benzer enstrümanların yeni dünyaya girmesine katkıda bulunmuştur.

Telli çalgılar söz konusu olduğunda da şunu görürüz ki en eski caz grupları Afro-Amerikan bir enstrüman olan banjoyu sık sık kullanmışlardır. Ayrıca Avrupa kökenli gitar da bu gruplar tarafından kullanılmıştır.
 

chimera

Sorgucu Üye
Yeni Üye
Katılım
9 Mar 2008
Mesajlar
463
Tepkime puanı
2
Puanları
18
Yaş
56
Ynt: Caz (Jazz) Müzik

Swing Dönemi

1930'lı yıllarda yeni bir tür caz akımı ortaya çıktı: Swing. Bu akım sadece 'yeni' olmakla kalmayacak, aynı zamanda 20. yy 'ın en popüler caz hareketi olarak da yerini alacaktı...

Swing, 1920'li yılların sonlarına doğru gelişmeye başlamış ve 40'ların ortalarına kadar da etkisini sürdürmüştür. Bu dönem müzisyenleri müziklerine rahatlık hissi ve çok sıkı olmayan bir ritm anlayışı katmış, sekizlik nota kalıbını kullanmışlardır. Bütün bunlar da 'swing hissi' ni karakterize eden önemli unsurlardır. Dönemin eserlerinin çoğu orkestralar tarafından icra edildiğinden swing dönemi aynı zamanda caz orkestralarının 'altın çağı' olarak da düşünülebilir. Ritmik yapısından ötürü bu müzik pek çok dansçıyı da kendine çekmiştir.

Swing dönemindeki caz müzisyenleri bugünkü rock starlarına benzetilebilir. Benny Goodman, Count Basie, Duke Ellington 30'lar ve 40'lar boyunca herkesin bildiği isimlerdi. Halk onları caz müzisyeni olarak değil, dans orkestralarının liderleri olarak görüyordu. Bu müzisyenleri sahip oldukları ün daha sonra çok az caz müziyenine nasip olmuştur.

O dönemde orkestralarının (meşhur ya da değil) fazlalığı müzisyen ihtiyacına neden olmuş bu da caz müzisyenleri için iş olanaklarının artmasını sağlamıştır. Fakat pek çok orkestra doğaçlamaya önem vermediğinden müzisyenlerin bu orkestralarda kendilerini ne kadar geliştirebildikleri tartışılır.

50'lerdeki rock gruplarında olduğu gibi, swing gruplarının 30'lar ve 40'lardaki en önemli işlevi insanlara dans müziği sunmalarıydı. Popüler rock gruplarıyla swing orkestralarının bir diğer benzerliği de özenle hazırlanmış kıyafetler ve sahne şovlarıdır. Sergilenen performansın görselliği önemli sayıdaki dinleyici için başlı başına bir çekim oluşturmuştur. Bu yüzden swing döneminin popüleritesi kulağın yanı sıra göze de hitap etmesinden kaynaklanır.

Peki bu popüleriteyi elde etmiş olan swing dönemi caz müziğinin zirvelerinden biri midir? Bu soruya cevap vermeden önce 'caz'ı nasıl tanımlayacağımız önem kazanıyor. Eğer swing'e 'caz geleneğine ve bütünlüğüne olan bağlılığı' açısından yaklaşırsak, evet, gerçekten de swing cazın zirvelerinden biridir. Ama daha katı bir tanım kullanıp, cazın doğaçlama içermesi gerektiği ve doğaçlamanın cazın olmazsa olmazlardan biri olduğunu söylersek swing için bir önceki cümledeki yargı geçerliliğini kaybeder. Çünkü dönemin dans orkestralarına göre caz kategorisine çok daha yakın olan orkestralarda dahi öncelikli amaç doğaçlama değildi.
 

chimera

Sorgucu Üye
Yeni Üye
Katılım
9 Mar 2008
Mesajlar
463
Tepkime puanı
2
Puanları
18
Yaş
56
Ynt: Caz (Jazz) Müzik

Cool Akımının Doğuşu

1949 ve 1950'de Miles Davis ile aranjör Gil Evans, bugün Miles Davis Nonet veya Birth of Cool diye bilinen dokuz parçalık bir kayıt gerçekleştirdiler. Grup, Claude Thornhill’in orkestrasının küçültülmesiyle oluşmuştu. Grupta Lee Konitz ve bariton saksofoncu Gerry Mulligan da vardı. Bu kişiler de çalarken Miles Davis gibi hafif tonları kullandılar. Grupta; piyano, bas ve davul kullanılmasına karşın pek de alışıldık olmayan tuba ve fransız horn’u da vardı. Trombonun varlığına karşın tenor saksofon veya gitar kullanılmamıştı.

Bu kayıttan sonra başını Miles Davis, Stan Getz, Lennie Tristano ve Lee Konitz'in çektiği cool hareketi oluştu.

Dönemin Özellikleri

Cool caz, Charlie Parker ve Dizzy Gillespie’nin bop tarzına kıyasla daha yumuşak ve takip etmesi de daha kolay olan bir caz türü olarak ortaya çıkmıştır. Cool caz müzisyenlerinin en çok etkilendiği kişilerin başında Lester Young ve Count Basie gelmektedir. Cool cazın kurucularından olan Miles Davis ve Stan Getz de Young' dan etkilenmiştir. Cool caz tanımı bir çok müzisyen tarafından çok sıcak karşılanmasa da caz müzik tarihi içerisinde bu dönem cool caz dönemi olarak adlandırılmıştır.

Her ne kadar cool'un bop'a göre daha yumuşak, basit ve melodik olduğu söylense de cool caz türünde bop müzik tarzından pek de farklı olmayan birçok eser de bulunmaktadır. Burada oluşan isim ve tanım karışıklığını gidermek için cool bop denen bir müzik türü de ortaya çıkmıştır. Örneğin Geoger Shearing’in yaptığı müzik kimilerince cool olarak isimlendirilirken kimileri tarafından da bop denilmiştir. Hatta kibar bop anlamına gelen polite bop da dendiği olmuştur!

Cool dönemi diğer caz akımlarından farklı olarak Amerika'nın batı bölgesi ile müzikal anlamda önemli bir bağ kurmuştu. New York bop için neyse batı bölgesi de cool için oydu. Birth of Cool'da karşımıza çıkan müzik Los Angeles bölgesinde beyazlar tarafından da çalınmaktaydı. Konitz ve Davis’in etkileri orada da hissedilmekteydi. Birth of Cool grubundaki tuba ve fransız horn’u gibi değişik enstrümanları da kullanmaktaydılar. Buradakiler Count Basie-Lester Young tarzını Charlie Parker-Dizzy Gillespie tarzına tercih etmekteydiler. Bazı müzikler özellikle bastırılmış gibi çalınmaktaydı, ki gazeteciler bu müziği daha çok Lester Young ve cool caz ile bağdaştırmaktaydı. Sıklıkla kullanılan sololar bop’a kıyasla daha pürüzsüz ve melodikti. Bu tarzda beste ve düzenlenmelere ağırlık verilmeye başlanmıştı.

Batı bölgesindeki caz (West Coast Jazz) , artık giderek cool cazla birlikte anılmaya başlamıştı. Gazeteciler ve yorumcular diğer yapılan müziklere pek değer vermemişti ve 1950’lerde batı bölgesinin müziği cool caz olmuştu...

Dönemin Önde Gelen İsimleri

Dönemin önde gelen isimlerinden Lennie Tristano piyanist, besteci ve orkestra şefi olarak bop tarzına alternatif bir modern caz müziği yaratmıştır. O zamanlarda bop’a alternatif olan en önemli müzik onunkidir. Tristano’nun yetişirken etkilendiği kişiler Art Tatum ve Lester Young olmuştur. Etkilendiği bir diğer müzisyen de Johann Sebastian Bach'tır. Öğrencilerine Young’ın eserlerine çalışmaları gerektiğini söylediği gibi, Bach’ın da eserlerini çalışmalarını istemiştir. Tristano’nun kendine özgü özellikleri arasında Tatum’un zor ve etkileyici piyano sololarını başarıyla çalabilmesi de vardır. Öte yandan swing ve Milt Buckner zamanında ortaya çıkan kilitli el tekniğini de çok iyi kullanmıştır. Tristano ve ekibi, Ornette Coleman ve Cecil Taylor’dan çok önceleri Free Jazz denen tarzın da temellerini atmışlardır.

Tristano müzik kariyerinde çok fazla kayıt yapmamıştır (toplam 7 albüm) . Satışları da çok olmadığı için albümleri belli kolleksiyoncularda bulunmaktadır. Kendisi caz dünyasındaki etkisini eğitmen olarak hissettirmiştir. Belki de bundan ötürü, bir çok caz müzisyeni onun müziğini yeterli seviyede görmüyordu; yahut Tristano’nun müziğinin bilincinde değillerdi. Tristano müziğiyle, Bill Evans ve Cecil Taylor’u etkilemeyi başarmıştır. Bu yüzden etkisi dolaylı da olsa Herbie Hancock, Chick Korea ve Keith Jarret’a kadar ulaşmıştır.

1940’lı yıllarda Tristano’nun öğrencileri arasında alto saksofon sanatçısı Lee Konitz ve tenor saksafon sanatçısı Warne Marsh öne çıkan isimlerdendir. Konitz’in saksofon stili caz dünyasında yeni bir ses yaratmıştı ve Parker mı yoksa Konitz mi daha hızlı çalıyor gibi tartışmalar yaşanmaktaydı. O dönemde Konitz Tristano’dan etkilenen kendi tarzıyla, Charli Parker’ı taklit eden alto saksofon sanatçılarından çok daha farklıydı. Lee Konitz, 1970 ve 1980’lerde yeni çıkan saksofon sanatçılarını da etkileyen saksofon çalma stilini 1954’ten sonra yaratmıştır. Yeni tarzıyla daha yavaş çalmaya başalmış ve sessizlik ile blues etkileri de katmıştır müziğine.

Lee Konitz'in dışında, kayda değer daha pek çok saksofon sanatçısı da ortaya çıkmıştır. Bunların birçoğu Lester Young’ın tonal kalitesini ve melodik düşüncelerini devam ettirmiştir. Bir kısmı da Charlie Parker’ın müziğini daha ileriye götürmüştür. Bunlardan Jimmy Giuffre, Batı bölgesinde çalanlardan olup 1946-1960 arası kendini göstermiştir. Cool caz doğrultusunda çalmıştır ve çaldığı bütün enstrümanlarla yumuşak müzik yapmıştır. Çizgisi melodik ve sakindir. Klarinette çok orijinal besteler ve doğaçlamalar yaratmıştır. Doğaçlamalarındaki kendine özgülük, tüm modern cazın üstündedir.

Bununla beraber Batı bölgesi'nde, en çok bilinen alto saksofoncu Paul Desmond olmuştur. Desmond’un stilinde melodinin sürekliliği ve üretken bir hayalgücü yatmaktadır. Çaldığı eserler çok net ve temizdir. En önemli özellikleri arasında ise özen, zeka ve ateşli ruhu vardır.

Art Pepper da iyi bilinen başarılı bir müzisyendir. Hareketliden, duygusal veya aşırı duygusal müziğe kadar değişik bir yelpazede müzik yapmıştır. Kısa, hareketli ve ritmi zengin olan bir müzik anlayışı içerisindedir.

Gerry Mulligan dönemin başarılı bariton saksofoncusudur. Miles Davis’in 1949 ve 1950’deki Nonet grubunda besteciliğini de göstermiştir. Claude Thornhill ve Stan Kenton orkestraları için de eserler yazmıştır. Eserleri komplike olmayan bir tarzdadır. Mulligan’ın enteresan özelliği ise piyano olmayan ufak bir grup kurmuş olmasıydı. Grupta bariton saksofon, korno, bas ve davul vardı. Piyanonun eksikliği gruba sade bir müzik havası vermişti.

Trompette, 1950’lerde ve 1960’larda çok değişik müzisyenler ortaya çıkmıştı. Miles Davis tartışmasız en önemli isimdi. West Coast Cool Jazz’ında Chet Baker ve Shorty Rogers muhtemelen en çok bilinen trompetçilerdir. Baker sololarıyla ön plana çıkarken, Rogers besteci yönü ve orkestra şefliği özelliği ile ön plana çıkmaktadır.

Baker bir süre Charlie Parker’la beraber çalıştıktan sonra esas başarıyı Gerry Mulligan’ın grubuna girerek elde etmiştir. Baker’ın sololarında kolay izlenebilen bir hava vardır ve yumuşak bir şekilde çalmıştır. Baker’ın en büyük başarısı bir kaç notayı kapıp onlar üzerine yoğunlaşıp etkileyici melodiler yakalamasıdır. Bu kusursuz notayı yakaladığı anda elde ettiği müzik kırılganlık ve coşkunun bir dengesi olmaktadır.

Shorty Rogers’ın başarılı olduğu saha ise tropmet bestecisi ve düzenlemecisi olmasıdır. Woody Herman ve Stan Kenton orkestraları için çalmış ve besteler yapmıştır. Rogers trompet stilini Davis’in 1940’lı yıllarda çaldışından etkilenerek oluşturmuştur.

West Coast Jazz veya cool caz denilen tarz, davulculara pek de entresan numaralar yapma imkanı vermiyordu. Chico Hamilton buna rağmen ön plana çıkabilmiş bir davulcuydu. Öncelikle Mulligan’ın piyanosuz grubunda çalıyordu. Daha sonra kendi grubunu kurarak ayrıldı. Kurduğu grup da eşine az rastlanır bir gruptu. Grupta çalınan enstrümanlar, gitar, çello,bas, davul, flüt, klarinet ve saksofondan oluşmaktaydı. Flüt ve çello caz müziği için oldukça yeni enstrümanlardı. Kendilerine has müzikle adeta bir oda müziği orkestrasını anımsatıyordu. Bazı zamanlarda grup birkaç melodiyi aynı anda çalardı ki bu cazın ilk tekniklerinden birisidir. Genel olarak Hamilton’ın müziği zengin, orkestral ve ustacaydı.

1950’li yıllarda bir sürü caz piyanisti ortaya çıkmış fakat hiçbirisi Dave Brubeck kadar başarılı olamamıştı. 1955-1985 dönemi içerisinde tüm caz satışlarında Brubeck ikinci sıradadır. 1950 ve 1960’lı yıllarda Brubeck ismi Armstrong ve Ellington gibi cazla özdeş hale gelmiştir. Esas başarısı orkestra şefi ve iyi bir besteci olmasıdır. Besteciliğine hemen herkes hayranlık duymuştur.

Brubeck’in oluşturduğu tarz, bop’tan oldukça farklı ve klasik müziği andıran bir tarzdı. Etkilendiği kişiler ise Art Tatum, Fats Waller ve Cleo Brown olmuştur. Daima bop tarzından kaçınmış ve klasiğe yönelmiştir. Doğaçlamaları daima takip etmesi kolay yapıdadır. Genel olarak daha basit ve duyguludur. Brubeck’in besteleri sevimlidir ve insanda hoş bir duygusal hava yaratır.

Dönemin gitarsitleri içinde Jim Hall en önemli şahıstır. Jim Hall’un çaldığı gitar yumuşak ve sakin bir tonda olup, ses çok temiz ve saf çıkmaktadır. Hall’un bu kibar ve yumuşak çalışı onun diğer bütün caz gitaristlerinden farklı bir yere konmasına neden olmuştur. Jim Hall daima kendinden emin, başladığı soloyu yarım bırakmayan, hiç hatalı başlangıç yapmayan bir performans segiler. Çok hızlı çalabilen bir kişi olmasına rağmen yaptığı müzik onu en yavaş gitar solosuna sahip kişi konumuna getirmiştir.

Tromboncuların arasında dikkat çeken isim de Carl Fontana olmuştur. Doğaçlamadaki üstün yeteneği ve paralel olmayan enstrüman kullanımıyla dikkat çekmektedir. Diğer tromboncularla karşılaşatırıldığında çok daha derin olduğu ortaya çıkmaktadır. Ne yazık ki Fontana çok az kayıt yapmıştır ve bu yüzden de Bob Brookmeyer ve Frank Rosolino daha popüler olmuşlardır. Ancak ikisini de cool caz tarzında çalan kişiler olarak niteleyemeyiz.

Çok az cool caz sanatçısı modern cazda popüler olabilmiştir. Trompetçi Miles Davis ve saksofoncu Stan Getz başarıyı yakalamıştır. George Shearing Quintet ve Modern Jazz Quartet de başarılı sayıalabilen gruplardandır. Dave Brubeck’in grubu ve Modern Jazz Quartet ise çok popüler olup düzenli turnelere çıkmış ve üniversite kampüslerinde çalmışlardır. Lennie Tristano, Lee Konitz ve Jimmy Giuffre gibi üst düzey müzik yapanlar ise meşhur olamamışlardır. Sonuç olarak cool caz gerçek sesini tam olarak duyuramamıştır ve de içlerinden bir kaç kişi akıllarda kalabilmiştir
 
Tüm sayfalar yüklendi.
Sidebar Kapat/Aç

Yeni Mesajlar

Üst